ṬAUMEICHHERCHHI RAMHUAI HNATHAWH NGE THIL DANG!?
Pi Pu te'n Thlang an rawn tlak hma ata tawh Ramhuai (Rammi) hian an nunah thuk takin zung a kaih tlat mai a.
Thing lian bik tak te, Lungpui lian bik tak te, Lui leh Tlang Kham danglam bik riau leh Luite a hnar aṭanga thui lote luang chhuaka, a relh zawmna hriat mang lohva a mawng lam awm miah lo (Sih) te hi Huai enge maw takin a chen chilh nia rinna lian tak an neih avangin, an ram tuk tur leh Khaw thar an kaina tur hmunah te hetiang hi lo awm ta se, an mâk (hmun danga insawn/nei zui duh lo) leh phah ṭhak ṭhak fo bakah kawng laka a lo awm a nih pawhin an hêl ngat ngat mai ṭhin a ni.
Heng mai bakah hian, Lei ruang tuam te, Zawng Lu ro te, Thinglubul te, Raw phir te pawh an ṭih riau ṭhin.
Heng awmna ram hi chu nei lui ngat an awm pawhin Sadâwt te hmangin an thawi hmasa (thian) te te a, chumi hnu chuan an nei ngam chauh a ni bera.
Mi nazawng chuan hei pawh hi an tih ngam loh thil a nih avangin khaw khat Pa luhlul leh Pasalṭha deuh tlemte chauh hetiang awmna Ram tuk zui ngam hi an awm niawm tak a ni.
Sawi tak ang khan, Huai hian mihringah natna chi hrang hrang a thlena an ngaih avangin an biak tlawn a ni bera.
Ṭhenkhat phei chu heng Huaiin natna hmanga a beih avanga thi ta hial te an awm theia an rin mai piah lamah, Mi-ang zui ta mang lo Thla dêt changa phung chunga vak vak zui ta mai te an awm fo nia an hriat tlat avang hian, Pi Pu te nunah khan an inkar leh Huai hote inkar remtu Sadawt kha an pawimawh em em reng a ni.
Huai ho nena Mihring inzawmna thawnthu te kan neih nual bakah hian, kan History-ah pawh hmun pawimawh tak tak Huai hian a luah ve tih chu kan hre ṭheuh turah ngai ang.
Tunah chuan a kamkeuna atana kan sawi Huai leh Pi Pu te'n an duh loh thiang lova an ngaih thil te hi hun danga sawi fiah atan dah ta ila, thupui lamah khian lutin hriat ang ang te kan sawi dawn a ni.
*Ṭaumeichherchhi*: Lusei hun inṭan tirh ata tawh Ṭaumeichherchhi hian Lusei hote hi a chenchilh ve renga.
Tun hun thleng pawh hian, hmun ṭhenkhatah chuan a la inlarin chiang tak taka hmu tute an la kat nawk mai.
Ṭaumeichherchhi hi Pi Pu te khan Ramhuai chikhat, tlang leh ruam khawilai lai emaw-a Thim hlim aṭanga zan rei lam thlenga vak ṭhin, mihring tana pawi khawih zawnga khawsa lem lo niin an ngai a.
Pasalṭha ramvachal te phei chu Ṭaumeichherchhi hian an lung a lenin, Ṭân leh Lurh tlang pang Kham inchhawrdawh kara an han inzui thliai thliai an hmuh chang phei chuan, Ramvah an chak phahin Tumpang chal ki êng kual kulh leh Saingho var ṭha ṭha te, Nghalphusen Ngho var kual nalh zet zet te an mitthla phah ram ram ṭhin a ni.
Ṭaumeichherchhi hi a lan tirh chuan tlemte pahnih pathum lek te an rawn lang hmasa tlangpui nia sawi a ni deuh zel a, chumi hnuah Meichher inchhit kai sak ang hian a rawn dê tam telh telha thui fe fe-in an inzui ta thliai thliai ṭhin a ni.
A changin an mit diaka, a changin an pung leh hluaia, an kalna hmun a ruam leh hniam zawngin an sawn thla thliah thliaha, a lo san thut pawhin sang zawngin an insawn chho leh thliah thliah ṭhin.
Ral aṭanga han ên pawhin mei alh rawng chiah chiah a nih avang hian, Pi Pu te'n mawi tak maia 'Ṭaumeichherchhi' tia a hming an lo vuah hi a hmu tawh tute chuan a inhmeh zia an sawi fo ṭhin.
Ṭaumeichherchhi hi ṭhenkhat chuan a hmuna fiah tum hian an zui fo tawh ṭhin a.
Mahse, tumahin fiah faka hmun leh hmuna hmu an awma hriat a la ni lem lova, a hmu hnai pawl nia ka hriat ve han sawi dawn ila; A hming leh khaw hming sawi lo mai ila, Pa pakhat Pasalṭha sa la thei zet tunah pawh a mah la dam ngeiin ti hian a sawi a ni.
Favang a liama Chul Thlai tang rah leh eng eng emaw dapa ka kal apiang hian, kan Vauva Pangbal leh Bal hlî (chawh hmaih) ṭhenkhat chu Nghalmal hian a nawr phut sûrh fo mai a.
kan Lo hi a bing avangin Vau hi kum tir ata tawh Zuva ah a him lo zual deuh bawk nen, Thangchep leh Thangthleng ka kam nasa viau ṭhina awh pawh ka awk tam viau reng a.
Chul a han nih hnu pawh hian Sa lian hi a rawn luta, kal apiang hian a nawrna hnu thar lo phut dup ṭhin chu ka nghak lungmuang ta a ni.
A rawn tlat ngam viau hnu chuan, tlai khat chu ka Silai ngul ka hawlh fai sauh sauhva khawrsaw tam tawk nen, ka Chempui hman thiam ak chungin kan Lo lam chu ka pan ta a.
Thlam ka zuk thlen chuan, Ka Iptepuia ka thil ah rit zual chu ka hnut chhiaha, Vau lam chu ka pan thla hmasa ta bera.
Nghalmalin a nawrna lai hmun hrang hrang chu uluk zeta ka fan kual dap hnu chuan, khawilai bial pawh chu rawn nawr se lo hmuh ngei ngeina tur laiah chuan Ṭhangte dawh ila tiin rilru ka siam sauh sauhva.
Ka beisei ang chiah chuan, bial tin a nawrna ep zau thei ber tur awm laia Bul kung pawm dawna lian, a zar hniam ber chu a do chho tu Hnahkhar tuai pahnih aṭang chuan pakai chhovin, rem set sawtin ban pil ai maha sangah Ṭhangte chu ka phuar ta a ni.
Chutia Ṭhangte ka phuar zawh hnu chuan, Thlamah chuan ka haw chho leh thuaia, ka Sakhi rep pai hrang khat leh Thlama Hmarchapui rêp vel chu, bawkbawn tang rah Thlam chhak vela lo la uai te nen chuan ka han vaipaden te te a.
Raw theia chaw ka chhum hmin leh diam hnu chuan, Ni pawh a lo liam dawn dawn tawh tih hriat zetin, khaw thlang lamah chuan a êng sen ruih tawh a.
ka Silai chu ka han thlek leh thuak thuaka, ka Torch cell thum leh Chempui ak chung chuan Vauah chuan ka inpu lut thla leh ta a.
Ka Ṭhangte dawhah ka kai chho chauh tihah chuan, ka beisei ang ngeiin Vau mawng lam bial chu Nghalmal chuan a rawn nawr ṭan tih hriat zetin, Pangbal kung te chu a tliak ri leh hmak ṭhina.
chutihlai chuan keipawhin ka Silai chu kah mai theihin ka kau rap tawha, Ni liam chiah thim hmul rawn inṭan chhulh tawh kara Pangbal hung hnuai ka thlang deuh hleka Nghalmal dum zauh zauh chu ka hmu chiang hle bawk a.
Tlemin a lan chian ka han nghaka, ka duhna lai takah ka kah theih ngei dawn hi tiin ka Torch pawh hman mai theih turin ka Silai ngul chungah chuan ka chhuang zaih tawh a. Ka tum dan chuan, a thawm aṭang chuan a len deuh ka rin avangin a Chal emaw a zakdawh emaw, khawi emaw zawk zawka tlan hla lo tura kah chu ka tum a ni.
Mahse, ka duh na taka kap tur chuan ka Torch chu hman ngei a ngaih dawn bakah, a rawn lan chian ka nghah chu a ngai tih ka ngaihtuah rauh rauh bawk a.
Min hmu hauh lo chung chuan, Pangbal hnah kara ka hmu leh zauh ṭhin leh a kuang a rap tliak leh ṭhat ṭhin tih loh chu, rawn sawn chho duh hauh lovin a awmna ngaiah chuan thawm a ngaichang hmasa ngei tih hriat zetin a tawlh a tawlh riha, Pangbal bul pawh a la nawr mai duh hlek lo mai a.
chutia ka nghah vang vang lai chuan, khua pawh a thim titih tawha Nghalmal lah chu a awmna ngaiah chuan a la awm ngur mai a.
A awmna bial chu nawr tur a tam lo tih ka chiang bawka, Ka duh anga remah a rawn tawlh chho tho tho dawn tih ka chian avang chuan, che lo chang lo chuan ka la ngaichang khiauva ka Torch swich pawh hmeh ên mai inringsa rengin ka hup nghet chat chat hle a.
mahse, chutia ka inkau em em tawh lai chuan, a thawm chu a reh hmaka a rawn luhna ep chiah Kawrte kama meichher pakhat rawn alh tang tang chuan ka mit chu a la sawn chiang ta hle mai!
reiloteah chu meichher chu a inthên miau miai a, chutia a chet apiang chuan a bul velah chuan a dang a rawn awm belh zel bawka!
Chutah zet chuan, ka Nghalmal chan lah a thawm chu khawiah va awm tawh suh!
kei lahin ngaihtuahna dang daih ka pu tawha, chung meichher dê thluah thluah maiin an hnuai lama, Hnahthial leh Perh buk ilo an ên lang iarh te chu chiang zetin mit nuai nauh nauh chuan ka en reng mai a.
vawitam Sa hi ka changin ka kap ve viaua, Ramhuai hi an thawm niawma ngaih theih chu hre zing viau mah ila tuna ka thil tawn ang hi chu ka la hmu ngai tlat lo!
Ṭaumeichherchhi' tih hi ka ngaihtuah chhuak thuta a takah ngei ka vawikhat hmuh ve na a ni bawka.
tlar khatah tam fe-in an intlar thluaha, an hnung leh hma bera awm te chuan a tir bera ka hmuh ang khian an inthên miai miai a an bula mite an ṭan kai sak a ni awm mang e tih turin chutia an chet miai miai apiang chuan an la pun belh zel mai bawka.
Ka mit vai a ni lova, hlauhna pawh ka nei hran lo.
Nidanga thawm mak tak tak ka hriat apianga, hlauh vang ni lova ka Sa chan haw san loh theih lova ka kal san daih ṭhin ang khan tun ṭum chu ka kalsan mai phal ta tlat lo!
Sa channa ah reng reng ram vât ri hum hum emaw, Lungpui lum ri hum hum te, Leimin ri hum hum leh Naute ṭap leh mihring rawl chiau tuarh tuarh kan hriat reng reng chuan, Sa hi an reh diaka chan chhuah chu sawi loh an kalna hriat lek lo hian an bo hmin hmak ngei ngei tih theih a ni a. Pi Pu te paw'n hetiang thawm kan hriat chuan kan Sa chan kha enge maw zawngin an lo vauh riau a ni tlangpuia, i he lovin haw san vang vang tur an lo ti ṭhin a ni.
chutiang tawhah chuan, hmanlai Pasalṭha te pawhin chang zui lovin In lam panin an in ak haw vang vang mai ṭhin. hetiang hi ka tawn ve zauh zauh tawh thil a nih avangin, kei pawh heng thawm avang hian beidawngin ka haw ve zauh zauh tawh ṭhin a ni.
Tun ṭum atan erawh chuan, thawm mak deuh tak a nih loh avangin, Ṭaumeichherchhi hi ka vawikhat hmuh ve na a ni bawka en chian chhin ka chak ta tlat a.
Thui fe an intlar tawha, ka en leh lawk lai chuan a hmasa lam chu zawimuangin an kal ṭana, a innawr buai lo tawkin a hnung lam chuan an zui ṭan mek bawk a.
chuveleh ka hnuai lam chu ka Torch chuan ka chhun zuaia, ka chhukna tur chu ka en thuak hnu chuan ka ral mai mautluk nga pawh tling ṭha lo tura hla a, ka kal fona kawrte kama Ṭaumeichherchhi de thluah te chu fiah vat ka chak zual ta kher mai.
Lei ka thlen hnu pawh chuan, Ṭhang leh hnim sang lutuk a awm lem lo bawka Ṭaumeichherchhi te chu ka hmu chiang zual sauh zawk a. chutah, tha tho zetin ka Torch pawh chu hmang duh lovin, ka ram hriat chian a ni bawka tiin Mau leh hrui zam karah chuan en reng chung chuan ka veh phei sauh sauhva, rei lovah an awmna kawrte kam ngei chu ka thleng nghal mai bawk a.
Mahse, ka han thlen veleh chuan, mak tak maiin an awmna hmasa ka hriat chian em em kan vau ep kawrte kamah chuan, an zavai chuan hmuh tur reng awm lovin an lo thim ṭhiap mai le!
Ka hawi ka hawia, chutia ka hawi kual lai chuan ka thlang lam ralah chuan an lo dê thluaha!? muangchangin an tawlh dal dal bawk a.
ka luhlul ka chhuah sauh sauhva, an awmna lam hawi chuan thawm pawh dim tawh lem lovin ka pan thla leha, hnai taka ka zuk hmuh theih tawh lai pawh chuan an awmna ngaiah chuan muangchangin an lo la inzui thluah thluah mai a.
Tun ṭum zet chu ka luh chilh tawh ngei dawn e" tiin ka thawm ka dim thuaia, ka veh mekna aṭang chuan mautluk vel leka hlaah an awm tawh bawka ka phur sar sar tawh hle a.
ka hmuh hmasak ber ang chiah bawk khan, an meichher êngin a chhun an bul vela Mau leh hnim te a vai mai chuan ka hmu chiang leh em em tawha.
Mahse, an awmna ngei ka han luh pawh leh lai chuan, khawnge an awm zawh tak tih hriat lek lovin hmuh tur reng reng an lo awm leh tlat lo!?. An thlawk bo a nia nge ti dawn ila, an thlawk sawn lai chu ka tan hmuh hman loh rual a ni bawk si lo!
An awmna chiah chiaha ding reng chunga ka hawi ka hawi lai chuan, ka piah deuh fe ruam hniam thla ang reng zet, helai ram Loa ka pawm dawn ṭuma ka kal thuak tawhna ah chuan an lo intlar leh thliai chu ka han hmua a hma ai mah khan an lo tam tawhin ka hre nghe nghe a.
Chutia an insawn tak fovah chuan, Patling a pumpa hnemhnanna va awm lo chuan, eng aiah nge helai thleng thlenga ka ûm tak mai chu" tiin ka inngaihtuaha ka thil tih tum chu ho ka ti ta viau a.
Mahse, vawikhat chauh tal chu tiin a tawp nan va luh chilh leh ngat tum chuan rilru ka siam leh sauh sauhva, tun ṭum erawh chu an kalna hawi lam chu ka en hmasak hnu ah an hma zawn siah hnai taka lo chan ka tum ta a ni.
Ruam aṭang chuan, khawchhak hawiin an chung lama tlang inkhawh chho zui zopang chho zawh chuan muangchangin an kala, chu zopang chu khaw nge ka lo va tlak khalh teh ang" tiin chhak lamah ka tlan chho titih ta thuai thuai a.
An rawn kalna tur hmabak zopang chu ka han thleng thuaia, ka thlang lama an rawn dê chho thliai thliai lai chhuk bih kar chung chuan muangchangin ka chhuk hret hret bawk a.
Reiloteah chuan, Mau tlawn tluk hnih lo liam bakin kan inkar chu a inhlat ta lo.
ka Silai chu a ṭul takin tiin ka kau zauhva, ka Chempui pawh phawi mai rem turin ka Iptepui chu hma lamah ka sawn thuai bawk a.
Mahse, chutia ka lo inkau rem vel lai chuan mak tak maiin an thim hmuka, chu zopang liam chhim chhawng bul ṭhut ruam ka ral hnuai lamah chuan an lo awm leh daih mai a!
Chutah meuh chuan, ngaihtuahna pakhat ka nei thuta, hetiang reng reng chuan Ram pil rilah min hruai thuai dawn tih ka hre chhuak thuta, rang taka haw vang vang a ngai tih ringawt mai chu ka ngaihtuah ta a ni.
Ka hmuh hmasak berna hi kan Vau mai a nih bakah, an insawnna hmun hi ka hriat chian a ni deuh zela.
hei mai bakah hian, an mei êngin a chhun Mau leh Hnim leh eng eng emaw hi chiang zet zeta ka hmuh avangin, Ramhuai chikhat anni tih hi ka ringhlel hauh lo!
Tin, an insawn hma a an awmna aṭang hian an insawn leh zelna hi a lang phak ngai lova, Hnim leh Mau, Thing lian tak tak bakah a mual pian hmang hian a hliah hrim hrim veka.
hei vang hian, mak takin an insawn theia a hmunah en mai theihin an inlar duh hauh lo a niang tih hi ka pawm dan a ni ta a ni.
Tiin he Pasalṭha hian min hrilh a ni.
Hei lo hi titi ṭhenkhatah an sawi leh dan chuan; hman deuh tawhah khan Pa Pakhat hlo thlo ṭul deuh chu a haw tlai deuh a ni awma.
kalkawngah chuan, Ṭaumeichherchhi hi a hmu ta tlat maia, ani pawh hian a hmuna hmuh tumin a zui e an ti leh bawk a.
ani erawh hi chu vawihnih an insawn san hnu ah, vawithum an awmna laia a han luh chilh leh lai chuan, an vai mai chuan vawilehkhatah an rawn hnai huka an rawn vir chiam mai a ni awma!
hemi ṭum hian he Pa hi hlau baklengin a tlan haw e an tih chu..!!!
Tunlaiah thiamna a sang tawha, Ṭaumeichherchhi te hi Science thiamna hmanga hrilh fiah tawh hiala sawi a ni ve leh thunga.
Tlang khawkrawk te, hmun hniam ruam leh kawrdukah te hian Boruak chhia Methane Gas a insiam duh hle a.
He Methane Gas hi a lo rei deuhah chuan, a lo innawt ṭêka Mei alhah a insiama chu chu a hnuai lam boruakin a nêk kang chho zela boruakah a thlawk ta ṭhin a ni an ti.
mahse, hei hi a ni chiah a ngem!? tih hi 100% Scinece thiamna pawh hian a Prove chiahin a rinawm lo tih hi a lang ve thovin a hriat a.
Ṭaumeichherchhi hi Methane Gas hlawm alh nita se, a bul vela Hnah leh Hnim ro te chu a dep kai anga, a mual mualin Ram a kan ngei a rinawm a ni.
Hei mai bakah hian, Boruak thawlengah Meichher tiat leka inhlawmin alh ral si lovin thui tak tak a kal theiin a rinawm chiah loin a lang a ni.
Chu achhapah, tam fe fe-in an inzuia thui tak tak an kal thliai thliai ṭhin si a, Boruakah Gas hlawm hi alh pap thei khawpa ruha inhlawm chungin a thlawk kual vak vak thei dawn em ni!? Boruak Surface dang nen eng Gas pawh hi a innawh chuan chu Boruak dang chuan rang takin a pawlh dal ngei ngei si...enge i ngaih dan ni ve ta? lo ngaihtuah zawm rawh le..
COMING UP NEXT: CHHAWIHFÂ
Pi Pu te'n Thlang an rawn tlak hma ata tawh Ramhuai (Rammi) hian an nunah thuk takin zung a kaih tlat mai a.
Thing lian bik tak te, Lungpui lian bik tak te, Lui leh Tlang Kham danglam bik riau leh Luite a hnar aṭanga thui lote luang chhuaka, a relh zawmna hriat mang lohva a mawng lam awm miah lo (Sih) te hi Huai enge maw takin a chen chilh nia rinna lian tak an neih avangin, an ram tuk tur leh Khaw thar an kaina tur hmunah te hetiang hi lo awm ta se, an mâk (hmun danga insawn/nei zui duh lo) leh phah ṭhak ṭhak fo bakah kawng laka a lo awm a nih pawhin an hêl ngat ngat mai ṭhin a ni.
Heng mai bakah hian, Lei ruang tuam te, Zawng Lu ro te, Thinglubul te, Raw phir te pawh an ṭih riau ṭhin.
Heng awmna ram hi chu nei lui ngat an awm pawhin Sadâwt te hmangin an thawi hmasa (thian) te te a, chumi hnu chuan an nei ngam chauh a ni bera.
Mi nazawng chuan hei pawh hi an tih ngam loh thil a nih avangin khaw khat Pa luhlul leh Pasalṭha deuh tlemte chauh hetiang awmna Ram tuk zui ngam hi an awm niawm tak a ni.
Sawi tak ang khan, Huai hian mihringah natna chi hrang hrang a thlena an ngaih avangin an biak tlawn a ni bera.
Ṭhenkhat phei chu heng Huaiin natna hmanga a beih avanga thi ta hial te an awm theia an rin mai piah lamah, Mi-ang zui ta mang lo Thla dêt changa phung chunga vak vak zui ta mai te an awm fo nia an hriat tlat avang hian, Pi Pu te nunah khan an inkar leh Huai hote inkar remtu Sadawt kha an pawimawh em em reng a ni.
Huai ho nena Mihring inzawmna thawnthu te kan neih nual bakah hian, kan History-ah pawh hmun pawimawh tak tak Huai hian a luah ve tih chu kan hre ṭheuh turah ngai ang.
Tunah chuan a kamkeuna atana kan sawi Huai leh Pi Pu te'n an duh loh thiang lova an ngaih thil te hi hun danga sawi fiah atan dah ta ila, thupui lamah khian lutin hriat ang ang te kan sawi dawn a ni.
*Ṭaumeichherchhi*: Lusei hun inṭan tirh ata tawh Ṭaumeichherchhi hian Lusei hote hi a chenchilh ve renga.
Tun hun thleng pawh hian, hmun ṭhenkhatah chuan a la inlarin chiang tak taka hmu tute an la kat nawk mai.
Ṭaumeichherchhi hi Pi Pu te khan Ramhuai chikhat, tlang leh ruam khawilai lai emaw-a Thim hlim aṭanga zan rei lam thlenga vak ṭhin, mihring tana pawi khawih zawnga khawsa lem lo niin an ngai a.
Pasalṭha ramvachal te phei chu Ṭaumeichherchhi hian an lung a lenin, Ṭân leh Lurh tlang pang Kham inchhawrdawh kara an han inzui thliai thliai an hmuh chang phei chuan, Ramvah an chak phahin Tumpang chal ki êng kual kulh leh Saingho var ṭha ṭha te, Nghalphusen Ngho var kual nalh zet zet te an mitthla phah ram ram ṭhin a ni.
Ṭaumeichherchhi hi a lan tirh chuan tlemte pahnih pathum lek te an rawn lang hmasa tlangpui nia sawi a ni deuh zel a, chumi hnuah Meichher inchhit kai sak ang hian a rawn dê tam telh telha thui fe fe-in an inzui ta thliai thliai ṭhin a ni.
A changin an mit diaka, a changin an pung leh hluaia, an kalna hmun a ruam leh hniam zawngin an sawn thla thliah thliaha, a lo san thut pawhin sang zawngin an insawn chho leh thliah thliah ṭhin.
Ral aṭanga han ên pawhin mei alh rawng chiah chiah a nih avang hian, Pi Pu te'n mawi tak maia 'Ṭaumeichherchhi' tia a hming an lo vuah hi a hmu tawh tute chuan a inhmeh zia an sawi fo ṭhin.
Ṭaumeichherchhi hi ṭhenkhat chuan a hmuna fiah tum hian an zui fo tawh ṭhin a.
Mahse, tumahin fiah faka hmun leh hmuna hmu an awma hriat a la ni lem lova, a hmu hnai pawl nia ka hriat ve han sawi dawn ila; A hming leh khaw hming sawi lo mai ila, Pa pakhat Pasalṭha sa la thei zet tunah pawh a mah la dam ngeiin ti hian a sawi a ni.
Favang a liama Chul Thlai tang rah leh eng eng emaw dapa ka kal apiang hian, kan Vauva Pangbal leh Bal hlî (chawh hmaih) ṭhenkhat chu Nghalmal hian a nawr phut sûrh fo mai a.
kan Lo hi a bing avangin Vau hi kum tir ata tawh Zuva ah a him lo zual deuh bawk nen, Thangchep leh Thangthleng ka kam nasa viau ṭhina awh pawh ka awk tam viau reng a.
Chul a han nih hnu pawh hian Sa lian hi a rawn luta, kal apiang hian a nawrna hnu thar lo phut dup ṭhin chu ka nghak lungmuang ta a ni.
A rawn tlat ngam viau hnu chuan, tlai khat chu ka Silai ngul ka hawlh fai sauh sauhva khawrsaw tam tawk nen, ka Chempui hman thiam ak chungin kan Lo lam chu ka pan ta a.
Thlam ka zuk thlen chuan, Ka Iptepuia ka thil ah rit zual chu ka hnut chhiaha, Vau lam chu ka pan thla hmasa ta bera.
Nghalmalin a nawrna lai hmun hrang hrang chu uluk zeta ka fan kual dap hnu chuan, khawilai bial pawh chu rawn nawr se lo hmuh ngei ngeina tur laiah chuan Ṭhangte dawh ila tiin rilru ka siam sauh sauhva.
Ka beisei ang chiah chuan, bial tin a nawrna ep zau thei ber tur awm laia Bul kung pawm dawna lian, a zar hniam ber chu a do chho tu Hnahkhar tuai pahnih aṭang chuan pakai chhovin, rem set sawtin ban pil ai maha sangah Ṭhangte chu ka phuar ta a ni.
Chutia Ṭhangte ka phuar zawh hnu chuan, Thlamah chuan ka haw chho leh thuaia, ka Sakhi rep pai hrang khat leh Thlama Hmarchapui rêp vel chu, bawkbawn tang rah Thlam chhak vela lo la uai te nen chuan ka han vaipaden te te a.
Raw theia chaw ka chhum hmin leh diam hnu chuan, Ni pawh a lo liam dawn dawn tawh tih hriat zetin, khaw thlang lamah chuan a êng sen ruih tawh a.
ka Silai chu ka han thlek leh thuak thuaka, ka Torch cell thum leh Chempui ak chung chuan Vauah chuan ka inpu lut thla leh ta a.
Ka Ṭhangte dawhah ka kai chho chauh tihah chuan, ka beisei ang ngeiin Vau mawng lam bial chu Nghalmal chuan a rawn nawr ṭan tih hriat zetin, Pangbal kung te chu a tliak ri leh hmak ṭhina.
chutihlai chuan keipawhin ka Silai chu kah mai theihin ka kau rap tawha, Ni liam chiah thim hmul rawn inṭan chhulh tawh kara Pangbal hung hnuai ka thlang deuh hleka Nghalmal dum zauh zauh chu ka hmu chiang hle bawk a.
Tlemin a lan chian ka han nghaka, ka duhna lai takah ka kah theih ngei dawn hi tiin ka Torch pawh hman mai theih turin ka Silai ngul chungah chuan ka chhuang zaih tawh a. Ka tum dan chuan, a thawm aṭang chuan a len deuh ka rin avangin a Chal emaw a zakdawh emaw, khawi emaw zawk zawka tlan hla lo tura kah chu ka tum a ni.
Mahse, ka duh na taka kap tur chuan ka Torch chu hman ngei a ngaih dawn bakah, a rawn lan chian ka nghah chu a ngai tih ka ngaihtuah rauh rauh bawk a.
Min hmu hauh lo chung chuan, Pangbal hnah kara ka hmu leh zauh ṭhin leh a kuang a rap tliak leh ṭhat ṭhin tih loh chu, rawn sawn chho duh hauh lovin a awmna ngaiah chuan thawm a ngaichang hmasa ngei tih hriat zetin a tawlh a tawlh riha, Pangbal bul pawh a la nawr mai duh hlek lo mai a.
chutia ka nghah vang vang lai chuan, khua pawh a thim titih tawha Nghalmal lah chu a awmna ngaiah chuan a la awm ngur mai a.
A awmna bial chu nawr tur a tam lo tih ka chiang bawka, Ka duh anga remah a rawn tawlh chho tho tho dawn tih ka chian avang chuan, che lo chang lo chuan ka la ngaichang khiauva ka Torch swich pawh hmeh ên mai inringsa rengin ka hup nghet chat chat hle a.
mahse, chutia ka inkau em em tawh lai chuan, a thawm chu a reh hmaka a rawn luhna ep chiah Kawrte kama meichher pakhat rawn alh tang tang chuan ka mit chu a la sawn chiang ta hle mai!
reiloteah chu meichher chu a inthên miau miai a, chutia a chet apiang chuan a bul velah chuan a dang a rawn awm belh zel bawka!
Chutah zet chuan, ka Nghalmal chan lah a thawm chu khawiah va awm tawh suh!
kei lahin ngaihtuahna dang daih ka pu tawha, chung meichher dê thluah thluah maiin an hnuai lama, Hnahthial leh Perh buk ilo an ên lang iarh te chu chiang zetin mit nuai nauh nauh chuan ka en reng mai a.
vawitam Sa hi ka changin ka kap ve viaua, Ramhuai hi an thawm niawma ngaih theih chu hre zing viau mah ila tuna ka thil tawn ang hi chu ka la hmu ngai tlat lo!
Ṭaumeichherchhi' tih hi ka ngaihtuah chhuak thuta a takah ngei ka vawikhat hmuh ve na a ni bawka.
tlar khatah tam fe-in an intlar thluaha, an hnung leh hma bera awm te chuan a tir bera ka hmuh ang khian an inthên miai miai a an bula mite an ṭan kai sak a ni awm mang e tih turin chutia an chet miai miai apiang chuan an la pun belh zel mai bawka.
Ka mit vai a ni lova, hlauhna pawh ka nei hran lo.
Nidanga thawm mak tak tak ka hriat apianga, hlauh vang ni lova ka Sa chan haw san loh theih lova ka kal san daih ṭhin ang khan tun ṭum chu ka kalsan mai phal ta tlat lo!
Sa channa ah reng reng ram vât ri hum hum emaw, Lungpui lum ri hum hum te, Leimin ri hum hum leh Naute ṭap leh mihring rawl chiau tuarh tuarh kan hriat reng reng chuan, Sa hi an reh diaka chan chhuah chu sawi loh an kalna hriat lek lo hian an bo hmin hmak ngei ngei tih theih a ni a. Pi Pu te paw'n hetiang thawm kan hriat chuan kan Sa chan kha enge maw zawngin an lo vauh riau a ni tlangpuia, i he lovin haw san vang vang tur an lo ti ṭhin a ni.
chutiang tawhah chuan, hmanlai Pasalṭha te pawhin chang zui lovin In lam panin an in ak haw vang vang mai ṭhin. hetiang hi ka tawn ve zauh zauh tawh thil a nih avangin, kei pawh heng thawm avang hian beidawngin ka haw ve zauh zauh tawh ṭhin a ni.
Tun ṭum atan erawh chuan, thawm mak deuh tak a nih loh avangin, Ṭaumeichherchhi hi ka vawikhat hmuh ve na a ni bawka en chian chhin ka chak ta tlat a.
Thui fe an intlar tawha, ka en leh lawk lai chuan a hmasa lam chu zawimuangin an kal ṭana, a innawr buai lo tawkin a hnung lam chuan an zui ṭan mek bawk a.
chuveleh ka hnuai lam chu ka Torch chuan ka chhun zuaia, ka chhukna tur chu ka en thuak hnu chuan ka ral mai mautluk nga pawh tling ṭha lo tura hla a, ka kal fona kawrte kama Ṭaumeichherchhi de thluah te chu fiah vat ka chak zual ta kher mai.
Lei ka thlen hnu pawh chuan, Ṭhang leh hnim sang lutuk a awm lem lo bawka Ṭaumeichherchhi te chu ka hmu chiang zual sauh zawk a. chutah, tha tho zetin ka Torch pawh chu hmang duh lovin, ka ram hriat chian a ni bawka tiin Mau leh hrui zam karah chuan en reng chung chuan ka veh phei sauh sauhva, rei lovah an awmna kawrte kam ngei chu ka thleng nghal mai bawk a.
Mahse, ka han thlen veleh chuan, mak tak maiin an awmna hmasa ka hriat chian em em kan vau ep kawrte kamah chuan, an zavai chuan hmuh tur reng awm lovin an lo thim ṭhiap mai le!
Ka hawi ka hawia, chutia ka hawi kual lai chuan ka thlang lam ralah chuan an lo dê thluaha!? muangchangin an tawlh dal dal bawk a.
ka luhlul ka chhuah sauh sauhva, an awmna lam hawi chuan thawm pawh dim tawh lem lovin ka pan thla leha, hnai taka ka zuk hmuh theih tawh lai pawh chuan an awmna ngaiah chuan muangchangin an lo la inzui thluah thluah mai a.
Tun ṭum zet chu ka luh chilh tawh ngei dawn e" tiin ka thawm ka dim thuaia, ka veh mekna aṭang chuan mautluk vel leka hlaah an awm tawh bawka ka phur sar sar tawh hle a.
ka hmuh hmasak ber ang chiah bawk khan, an meichher êngin a chhun an bul vela Mau leh hnim te a vai mai chuan ka hmu chiang leh em em tawha.
Mahse, an awmna ngei ka han luh pawh leh lai chuan, khawnge an awm zawh tak tih hriat lek lovin hmuh tur reng reng an lo awm leh tlat lo!?. An thlawk bo a nia nge ti dawn ila, an thlawk sawn lai chu ka tan hmuh hman loh rual a ni bawk si lo!
An awmna chiah chiaha ding reng chunga ka hawi ka hawi lai chuan, ka piah deuh fe ruam hniam thla ang reng zet, helai ram Loa ka pawm dawn ṭuma ka kal thuak tawhna ah chuan an lo intlar leh thliai chu ka han hmua a hma ai mah khan an lo tam tawhin ka hre nghe nghe a.
Chutia an insawn tak fovah chuan, Patling a pumpa hnemhnanna va awm lo chuan, eng aiah nge helai thleng thlenga ka ûm tak mai chu" tiin ka inngaihtuaha ka thil tih tum chu ho ka ti ta viau a.
Mahse, vawikhat chauh tal chu tiin a tawp nan va luh chilh leh ngat tum chuan rilru ka siam leh sauh sauhva, tun ṭum erawh chu an kalna hawi lam chu ka en hmasak hnu ah an hma zawn siah hnai taka lo chan ka tum ta a ni.
Ruam aṭang chuan, khawchhak hawiin an chung lama tlang inkhawh chho zui zopang chho zawh chuan muangchangin an kala, chu zopang chu khaw nge ka lo va tlak khalh teh ang" tiin chhak lamah ka tlan chho titih ta thuai thuai a.
An rawn kalna tur hmabak zopang chu ka han thleng thuaia, ka thlang lama an rawn dê chho thliai thliai lai chhuk bih kar chung chuan muangchangin ka chhuk hret hret bawk a.
Reiloteah chuan, Mau tlawn tluk hnih lo liam bakin kan inkar chu a inhlat ta lo.
ka Silai chu a ṭul takin tiin ka kau zauhva, ka Chempui pawh phawi mai rem turin ka Iptepui chu hma lamah ka sawn thuai bawk a.
Mahse, chutia ka lo inkau rem vel lai chuan mak tak maiin an thim hmuka, chu zopang liam chhim chhawng bul ṭhut ruam ka ral hnuai lamah chuan an lo awm leh daih mai a!
Chutah meuh chuan, ngaihtuahna pakhat ka nei thuta, hetiang reng reng chuan Ram pil rilah min hruai thuai dawn tih ka hre chhuak thuta, rang taka haw vang vang a ngai tih ringawt mai chu ka ngaihtuah ta a ni.
Ka hmuh hmasak berna hi kan Vau mai a nih bakah, an insawnna hmun hi ka hriat chian a ni deuh zela.
hei mai bakah hian, an mei êngin a chhun Mau leh Hnim leh eng eng emaw hi chiang zet zeta ka hmuh avangin, Ramhuai chikhat anni tih hi ka ringhlel hauh lo!
Tin, an insawn hma a an awmna aṭang hian an insawn leh zelna hi a lang phak ngai lova, Hnim leh Mau, Thing lian tak tak bakah a mual pian hmang hian a hliah hrim hrim veka.
hei vang hian, mak takin an insawn theia a hmunah en mai theihin an inlar duh hauh lo a niang tih hi ka pawm dan a ni ta a ni.
Tiin he Pasalṭha hian min hrilh a ni.
Hei lo hi titi ṭhenkhatah an sawi leh dan chuan; hman deuh tawhah khan Pa Pakhat hlo thlo ṭul deuh chu a haw tlai deuh a ni awma.
kalkawngah chuan, Ṭaumeichherchhi hi a hmu ta tlat maia, ani pawh hian a hmuna hmuh tumin a zui e an ti leh bawk a.
ani erawh hi chu vawihnih an insawn san hnu ah, vawithum an awmna laia a han luh chilh leh lai chuan, an vai mai chuan vawilehkhatah an rawn hnai huka an rawn vir chiam mai a ni awma!
hemi ṭum hian he Pa hi hlau baklengin a tlan haw e an tih chu..!!!
Tunlaiah thiamna a sang tawha, Ṭaumeichherchhi te hi Science thiamna hmanga hrilh fiah tawh hiala sawi a ni ve leh thunga.
Tlang khawkrawk te, hmun hniam ruam leh kawrdukah te hian Boruak chhia Methane Gas a insiam duh hle a.
He Methane Gas hi a lo rei deuhah chuan, a lo innawt ṭêka Mei alhah a insiama chu chu a hnuai lam boruakin a nêk kang chho zela boruakah a thlawk ta ṭhin a ni an ti.
mahse, hei hi a ni chiah a ngem!? tih hi 100% Scinece thiamna pawh hian a Prove chiahin a rinawm lo tih hi a lang ve thovin a hriat a.
Ṭaumeichherchhi hi Methane Gas hlawm alh nita se, a bul vela Hnah leh Hnim ro te chu a dep kai anga, a mual mualin Ram a kan ngei a rinawm a ni.
Hei mai bakah hian, Boruak thawlengah Meichher tiat leka inhlawmin alh ral si lovin thui tak tak a kal theiin a rinawm chiah loin a lang a ni.
Chu achhapah, tam fe fe-in an inzuia thui tak tak an kal thliai thliai ṭhin si a, Boruakah Gas hlawm hi alh pap thei khawpa ruha inhlawm chungin a thlawk kual vak vak thei dawn em ni!? Boruak Surface dang nen eng Gas pawh hi a innawh chuan chu Boruak dang chuan rang takin a pawlh dal ngei ngei si...enge i ngaih dan ni ve ta? lo ngaihtuah zawm rawh le..
COMING UP NEXT: CHHAWIHFÂ